نمونه دستورالعمل لانچ محصول

1. مقدمه

دستورالعمل لانچ محصول روش‌شناسی و الزامات راه‌اندازی (لانچ) محصولات لبنی و نوشیدنی را بر اساس ISO 9001:2015 تشریح می‌کند. اجرای دقیق این دستورالعمل تضمین می‌کند که محصولات جدید با کیفیت منطبق بر نیاز مشتری، ایمنی بهداشتی و الزامات قانونی به بازار عرضه شوند.

2. هدف

این دستورالعمل با اهداف زیر تدوین شده است:

• برنامه‌ریزی و کنترل فرآیند لانچ محصولات
• تعریف دقیق مسئولیت‌ها و شرح وظایف تیم‌ها و کمیته لانچ
• تضمین مستندسازی و ردیابی‌پذیری مراحل پیش از عرضه و پس از عرضه

3. دامنه کاربرد

این دستورالعمل در کلیه پروژه‌های راه‌اندازی محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر) و نوشیدنی‌ (آب‌میوه، دوغ، ماءالشعیر) در خطوط تولید واحدهای بزرگ اجرا می‌شود.

4. مراجع

• ISO 9001:2015، بندهای 5.3، 8.1، 8.6، 9 و 10
• دستورالعمل‌های HACCP و PRP
• دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو

5. تعاریف

• لانچ (Launch): فرآیندی از آماده‌سازی تا عرضه رسمی محصول جدید به بازار.
• معیار پذیرش: ویژگی‌های کمی، کیفی و بهداشتی مورد انتظار برای رهاسازی محصول.
• رهاسازی (Release): تأیید نهایی و ثبت مستندات پیش از عرضه به مشتری.

6. شرح وظایف و مسئولیت‌ها

6.1 چارچوب گزارش‌دهی و اختیارات

بر اساس ISO 9001:2015 بند 5.3، مدیریت ارشد مسئول تعریف، ابلاغ و تضمین درک شرح وظایف، اختیارات و مسیرهای گزارش‌دهی است. این موارد شامل موارد زیر است:

• تضمین انطباق سیستم مدیریت کیفیت با الزامات استاندارد
• تضمین تحقق خروجی‌های مورد نظر هر فرآیند
• گزارش عملکرد QMS و فرصت‌های بهبود به مدیریت عالی
• حفظ تمرکز بر مشتری و تمامیت QMS در تغییرات

6.2 ساختار تیم لانچ

6.3 کمیته لانچ: اعضا و شرح وظایف

7. منابع و تجهیزات

• نمونه محصول (Pilot Batch)
• دستگاه‌های آزمون میکروبی و شیمیایی
• تجهیزات بسته‌بندی، لیبل‌زن و چاپگر حرارتی
• سیستم ERP/CRM و نرم‌افزار مدیریت مستندات (DMS)
• تجهیزات اندازه‌گیری دما، رطوبت و فشار

8. مدارک و سوابق

• فرم پلان لانچ (LAUNCH-F01)
• چک‌لیست نمونه‌برداری و آزمون (QA-F05)
• گزارش تطابق معیارهای پذیرش (QA-R02)
• فرم تأییدیه بسته‌بندی و مارکتینگ (MK-F03)
• برنامه زمان‌بندی (Gantt Chart)
• گزارش عدم انطباق و اقدامات اصلاحی (CAR-F02)

9. مراحل اجرایی فرآیند لانچ

9.1 برنامه‌ریزی لانچ

• مسئول اصلی: مدیر پروژه لانچ
• فعالیت‌های کلیدی:

1. تعریف اهداف کمی و کیفی هر مرحله
2. تدوین گانت‌چارت با مسیردهی واضح
3. تخصیص منابع انسانی، تجهیزاتی و مالی

• مستندات: LAUNCH-F01، Gantt Chart
• معیار پذیرش: تأیید پلان توسط رئیس کمیته لانچ

9.2 طراحی و توسعه محصول

• مسئول اصلی: مدیر توسعه محصول
• فعالیت‌های کلیدی:

1. بازبینی SOP تولید
2. تهیه و آزمون Pilot Batch
3. ثبت داده‌های حسگری و فیزیکی/شیمیایی

• مستندات: QA-F05، گزارش تطابق ویژگی‌ها
• معیار پذیرش: انطباق فرمولاسیون ±5%

9.3 تایید بسته‌بندی و لیبلینگ

• مسئول اصلی: نماینده بازاریابی و نماینده کیفیت
• فعالیت‌های کلیدی:

1. آزمون دوام لیبل در شرایط رطوبت و دما
2. بازبینی گرافیک از منظر بهداشتی و قانونی
3. تأیید نهایی طرح بسته‌بندی

• مستندات: MK-F03، گزارش آزمون لیبل
• معیار پذیرش: بدون ترک‌خوردگی یا محو شدگی

9.4 آموزش و آماده‌سازی تیم فروش

• مسئول اصلی: مدیر بازاریابی
• فعالیت‌های کلیدی:

1. تدوین کیت آموزشی (بروشور، کاتالوگ، نمونه)
2. برگزاری وبینار/ورکشاپ
3. تعریف پروموشن و تخفیفات لانچ

• مستندات: Agenda جلسات، لیست حضور و غیاب
• معیار پذیرش: پوشش 100% تیم فروش

9.5 پیش راه‌اندازی خط (Pre-Launch Run)

• مسئول اصلی: مدیر تولید
• فعالیت‌های کلیدی:

1. اجرای یک خط کامل مشابه لانچ
2. پایش دبی پرکن، فشار دربندی و سرعت نوار
3. ثبت عدم انطباق در CAR-F02

• مستندات: گزارش Pre-Launch، CAR-F02
• معیار پذیرش: کمتر از 2% محصولات غیرمطابق

9.6 رهاسازی رسمی (Release)

• مسئول اصلی: مدیر کیفیت (QA/QC)
• فعالیت‌های کلیدی:

1. بررسی نهایی آزمون‌های میکروبی و شیمیایی
2. اخذ امضای مسئول QA بر رهاسازی QA-R02
3. ثبت رهاسازی در ERP

• مستندات: QA-R02، رسید ERP
• معیار پذیرش: انطباق کامل QA-R02

9.7 توزیع و پایش پس از عرضه

• مسئول اصلی: مدیر لجستیک و انبارداری
• فعالیت‌های کلیدی:

1. ارسال نخستین محموله با FIFO
2. نظارت بر دما و رطوبت در حمل
3. جمع‌آوری بازخورد مشتریان اولیه

• مستندات: فرم انبارش و خروج، گزارش حمل
• معیار پذیرش: حداکثر 1% بازگشت کالا در ۷ روز اول

10. کنترل عدم انطباق و اقدامات اصلاحی

• ثبت هر انحراف در CAR-F02
• تحلیل ریشه‌ای خطا با ابزار 5 Whys یا Ishikawa
• برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات اصلاحی و پیگیری اثربخشی

11. ممیزی داخلی و بازنگری مدیریت

• اجرای ممیزی داخلی فرآیند لانچ حداقل یک‌بار پیش از عرضه رسمی
• گزارش نتایج و KPIها در جلسه بازنگری مدیریت
• تعیین اهداف بهبود برای لانچ‌های آتی

12. کنترل مستندات و سوابق

• نگهداری کلیه مدارک لانچ به مدت حداقل ۳ سال
• کنترل نسخه‌ها و دسترسی از طریق DMS/ERP
• آرشیو سوابق پیش از هر به‌روزرسانی

نمودار جریان فرآیند لانچ