SQFE : دستورالعمل ممیزی محصول

1-هـدف

هدف از دستورالعمل ممیزی محصول تشریح چگونگی ممیزی محصول به منظور بررسی سطح کیفیت محصول جهت بررسی روند بهبود کیفیت محصولات با استفاده از متدولوژی SQFE می باشد.

2-دامنه کاربرد

تمامی محصولات نهائی و اقلام ورودی تحت پوشش نظام کیفیت  مشمول دستورالعمل ممیزی محصول به روش SQFE  میباشند.

3-مسئولیت

مسئولیت اجرائی دستورالعمل ممیزی محصول به روش SQFE برعهده رئیس کنترل کیفیت می باشد.

4-تعـاریف

• • SQFE : روش نظارت بر کیفیت توسط تأمین کننده

  • دمریت (Demerit) : ارزش گذاری محصول از نظر تعداد نقص در محصول .

  • میانگین دمریت مجموعه یا واحد محصول (DUM ) : بصورت متوسط نقاط دمریت برای هر محصول تعریف می شود.

  • سطح عدم کیفیت (NNQ) : تعداد مشخصاتی که عیب یا نقص روی آنها اثر گذاشته است.

  • ضریب تناسب کیفیت ( CAQ): شاخصی از پراکندگی تلرانس می باشد که فقط برای مشخصات قابل اندازه گیری استفاده می گردد.

  • سطح تناسب کیفیت (NAQ) : ماکزیمم CAQ ها است که پراکندگی مشخصات کنترل شده را منعکس می کند.

  • سطح تناسب کیفیت (NQL) : حاصل جمع NAQ و NNQ ها بوده و مقدار مطلقی برای کیفیت محصول ارائه شده میباشد.

5-روش کار و مراحل اقدام:

1-5- انتخاب پارامترهای کیفی و پایایی برای محصول.

برای انتخاب پارامترهای کیفی و پایایی محصول که برای محاسبات SQFE باید مشخص گردند، موارد ذیل در نظر گرفته می شود:

1-1-5-تجزیه و تحلیل :

• نقشه ها و مشخصات مهندسی
• ویژگی های مهم محصول و فرآیند
• شرایط استفاده ، شرایط محیطی و مونتاژ محصول

2-1-5- نتایجی که تا کنون از همان محصول یا محصولات مشابه به دست آمده است.

5- 3-1- تجزیه و تحلیل های FMEA های محصول و فرآیند.

2-5 – انتخاب مشخصات یا پارامترهایی که باید مورد ارزیابی قرار گیرند.

برای انتخاب مشخصاتی که باید توسط روش SQFE ممیزی شوند باید موارد زیر را در نظر گرفت :

• پارامترهای کیفی و پایائی محصول (بند 1-5)
• مشخصات ییا پارامترهایی که توسط مشتری تعریف و تأئید شده است .
• اضافه یا حذف یک یا چند مشخصه بر اساس آنالیزهای حاصل از:
• گزارشات بازرسی و تستهای انجام شده .
• مشکلات بوجود آمده در دوران عمر قطعه .

وفق دستورالعمل ممیزی محصول به روش SQFE، باید در نظر داشت که مشخصات انتخاب شده آنهایی هستند که بهترین فرض را از کیفیت محصول تأمین شده در شرایط مورد نظر از دیدگاه مشتری، در مونتاژ و هنگام استفاده بر اساس معیارهای زیر دارا باشند:

• شناسائی
• بسته بندی
• ظاهر
• ابعاد
• دوام ، عملیات تکمیلی
• مونتاژ

3- 5 – نمونه گیری

در صورتی که مشتری اندازه های نمونه ها را مشخص نکرده باشد، حداقل 20 نمونه در ماه یا در هر تولید ( هر بار که تولید راه اندازی شود.) باید اندازه گیری شودکه این اندازه گیری باید بین پریود شیفتهای تولید تقسیم شود.

1-3-5- تعداد نمونه گیری می تواند با توجه به نظر مدیریت تضمین کیفیت در موارد ذیل کمتر شود:

• مشخصات به آهستگی جمع آوری می گردند.
• تست طولانی یا مخرب باشد.
• مشخصات به دوام مربوط می شود.
• آنالیز مواد.

2- 3- 5- برای مشخصاتی که در یک دوره معین ثابت بوده و تغییر نمی کند برای ارزیابی می توان از یکبار اندازه گیری استفاده نموده و دوباره از نتایج این اندازه گیری در ارزیابی های بعدی در همان پریود استفاده نمود.

3- 3- 5- نمونه گیری باید بعد از اینکه کلیه عملیات تولید کامل شده، بازرسی نهائی صورت گرفته ، محصول نهائی شده و آماده ارسال برای مشتری می باشدانجام گیرد.

در صورت وجود یکی از شرایط ذیل انجام اندازه گیری حین تولید موردی نخواهد داشت:

• مشخصه ، وضعیت نهائی خود در محصول را دارا می باشد.
• عملیات بعدی وجود ندارد.
• این امکان وجود ندارد که محصولات در مراحل بعدی ، حمل و نقل ، بسته بندی یا انبارش خراب شوند.
• آزمون فقط حین تولید قابل انجام باشدو امکان اندازه گیری آن پس از اتمام عملیات وجود نداشته باشد.

4- 5- نحـوه ارزیـابی

در روش SQFE برای ارزیابی از سیستم دمریت استفاده می گردد. در این سیستم نقص های موجود در قطعه به سطوح نقص مختلفی ( 55 , 15 ,5 , 3 , 0) تقسیم می شوند که با توجه به این سطوح درجه بندی می گردند که نتایج در فرم ممیزی محصول (FA-QC-FR-0129) منعکس می گردد.

1 – 4- 5 – درجه بندی برای مشخصات قابل اندازه گیری بصورت تابعی از فاصله نسبت به مرکز تلرانس (یا مقدار در نظر گرفته شده برای هدفی که می خواهیم به آن برسیم) تعریف می شود.

برای درجه بندی مشخصات قابل اندازه گیری با تلرانس دو طرفه از جدول شماره 1 استفاده می گردد و برای درجه بندی مشخصات قابل اندازه گیری با تلرانس یک طرفه از جدول شماره 2 استفاده می شود. (جداول در نسخه اصلی موجود می باشد)

2 – 4 – 5 – برای درجه بندی مشخصات وصفی ( غیر قابل اندزه گیری ) از جدول شماره 3 استفاده  می گردد.

3 – 4 – 5 – برای ممیزی محصول پنج شاخص NQL , NAQ ,CAQ , NNQ ,DUM محاسبه می گردد. و کیفیت یک محصول برا ساس میانگین دمریت مجموعه (DUM) و سطح کیفیت تحویل شده (NQL) مشخص می گردد. برای ثبت نتایج ممیزی از فرم ممیزی محصول (FA-QC-FR-0129) استفاده می گردد و روش کار برای محاسبه شاخص ها به طریق زیر می باشد:

1- 3- 4- 5 – میانگین دمریت مجموعه یا محصول واحد (DUM) میانگین دمریت مجموعه شاخصی از اندازه گیری محصولات است که دو عامل زیر را در نظر می گیرد:

• اهمیت ، شدت عیب یا میزان انحراف از مرکز محدوده تلرانس
• تعداد عیوب یا تعداد انحرافات مشاهده شده.

روش محاسبه:

قبل از محاسبه مقدار میانگین دمریت برای محصول ، بایستی دمریت متوسط هر مشخصه تعیین شود. دمریت متوسط برای یک مشخصه از محصول برابر است با Dmr:

                                                                                             Dmr = Dr / n

Dr = مجموع دمریت های یک مشخصه

n  = تعداد نمونه برای مشخصه ای که مورد ارزیابی (ممیزی) قرار گرفته است.

Dr = (3 * n ₃ ) + (5 * n ₅ ) + (15 * n ₁₅ ) + (55 * n ₅₅ )

₃ n = تعداد عیوب با سطح نقص یا درجه نقص 3

n 5 =   تعداد عیوب با سطح نقص یا درجه نقص 5

n  15 =  تعداد عیوب با سطح نقص یا درجه نقص 15

n 55 =  تعداد عیوب با سطح نقص یا درجه نقص 55

میانگین دمریت مجموعه (DUM) از جمع دمریت متوسطه در مشخصه از محصول بدست می آید:

فرمول (در نسخه اصلی موجود است)

2 – 3 – 4- 5- سطح عدم کیفیت( NNQ)

سطح عدم کیفیت برای یک محصول شاخصی متشکل از چهار رقم می باشدو هر رقم نماینده تعداد مشخصاتی است که از حداقل یکی از سطوح نقصی55 , 15 , 5 ,3   تأثیر گرفته است . بطور مثال :

NNQ=3215

3 = 3 مشخصه دارای عیبی از نوع سطح نقص 55 هستند.

2 =2 مشخصه به جز 3 مشخصه بالا دارای عیبی از نوع سطح نقص 15 هستند.

1 = 1 مشخصه به جز 5 مشخصه بالا دارای عیبی از نوع سطح نقص 5 می باشد.

5 = 5 مشخصه به جز 6 مشخصه بالا دارای عیبی از نوع سطح نقص 3 هستند.

NNQ   شاخص موثر برای تعیین اقدامات اولیه می باشد.

مقدار ارائه شده توسط این شاخص بین 0000 تا 9999 می باشد که امکان مقایسه محصولات یک خانواده را فراهم می آورد.

روش محاسبه

1 ) محاسبه سطح عدم کیفیت (NNQ ) برای هر مشخصه محاسبه می گردد.(مثال زیر)

تعداد نقص در هر گروه بر روی مقدار NNQ مشخصه تأثیری نمی گذارد. به عبارتی دیگر NNQ هیچ ارتباطی به تعداد نقایص ندارد بلکه فقط نشاندهنده سطحی می باشدکه نقص یا ایراد در آن مشاهده شده است.

در روش SQFE سطح عدم کیفیت (NNQ) برای محصول از حاصل جمع NNQ مشخصه های انتخاب شده بدست می آید اما جمع کل برای هر گروه یا سطح نقص در حداکثر حالت برابر 9 می باشد . به عبارتی دیگر چنانچه در هر گروه حاصل جمع از 9 بیشتر شد باید آنرا به 9 تبدیل نمود.

3 – 3 – 4- 5- ضریب تناسب کیفیت (CAQ )

ضریب تناسب کیفیت (CAQ ) یک شاخص اندازه گیری در روش SQFE است که نسبت استفاده از محدوده تلرانس را با توجه به مقدار هدف ارائه می دهد. این شاخص برای مشخصه های قابل اندازه گیری کاربرد دارد و آن هم وقتی که سطح نقص هیچ یک از مشخصه های محصول از 3 بیشتر نباشد.                                                                     ( NQ < 009 )

روش محاسبه:

برای تلرانس های دو طرفه مقدار CAQ برابر است با مقدار بزرگتر از دو نسبت زیر:

IT = محدوده پذیرش با تلرانس

C = مقدار هدف یا مرکز محدوده پذیرش

Max = ماکزیمم مقدار اندازه گیری شده

Min = مینیمم مقدار اندازه گیری شده

برای تلرانس های یکطرفه مقدار CAQبرابر است با مقدار بزرگتر یکی از دو نسبت زیر:

فرمول (در نسخه اصلی موجود است)

Max = بزرگترین مقدار اندازه گیری شده

TMin = مقدار حد یکطرفه بالا

Min = کوچکترین  مقدار اندازه گیری شده

TMax =  مقدار حد یکطرفه پائین

وقتی مقدار CAQ به یک می رسد بایستی بصورت 99/0 بیان شود.

CAQ وقتی بهبود می یابد که مقادیر آن به سمت صفر میل کند.

4 – 3 – 4- 5- سطح تناسب کیفیت (NAQ )

NAQ  برای یک محصول بزرگترین مقدار CAQ در تمامی مشخصات می باشد.

NAQ = Max . Of  CAQ

5 – 3 – 4- 5- سطح کیفیت تحویل شده ( NQL)

NQL که  درجه ای از کیفیت محصولات تحویل داده شده را ارائه می نماید.

NQL حاصل جمع NNQ وNAQ   است به نحوی که NNQ  قسمت صحیح و NAQ قسمت اعشاری آن را تشکیل می دهد .

 NQL = NNQ + NAQ

4- 4- 5 – در روش SQFE نتایج ممیزی محصول برای مقایسه روند هر محصول در فرم گزارش ممیزی محصول(FA-QC-FR-0129) ثبت  می گردد.

5 – 4- 5- هدف برای سطح کیفیت حرکت به سمت نقص صفر می باشد به همین منظور میانگین دمریت (DUM) وسطح کیفیت تحویل شده (NQL) باید به سمت صفر میل نماید . بنابراین بعد از هر بار ممیزی محصول باید اقدامات مناسبی جهت رسیدن به این هدف انجام گیرد و در صورت لزوم فرم درخواست اقدام اصلاحی و پیشگیرانه (FA-QA-FR-0011) برای محصول صادر گردد.

مدارک ذیربط

• روش اجرائی اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه FA-QA-PR-0002

• فرم ممیزی محصول FA-QC-FR-0129

• فرم درخواست اقدام اصلاحی و پیشگیرانه FA-QA-FR-0011

• جدول 1 – درجه بندی مشخصات اندازه گیری برای تلرانس دو طرفه

• جدول 2 – درجه بندی مشخصات اندازه گیری برای تلرانس یکطرفه

• جدول 3- درجه بندی مشخصات غیر قابل اندازه گیری وصفی